THIẾU MÁU VÀ 5 ĐIỀU BẠN CẦN HIỂU VỀ BỆNH THIẾU MÁU

Bệnh thiếu máu là một trong những tình trạng dinh dưỡng phổ biến nhất, xảy ra khi cơ thể không nhận đủ lượng sắt cần thiết từ chế độ ăn. Sắt là khoáng chất quan trọng trong việc sản xuất hemoglobin, protein trong hồng cầu có nhiệm vụ vận chuyển oxy đến cơ thể. Khi thiếu sắt, sản xuất hồng cầu bị giảm, dẫn đến tình trạng thiếu oxy và gây ra triệu chứng như mệt mỏi, xanh xao, và chóng mặt.

Để xác định nguy cơ thiếu máu, bạn có thể chú ý đến một số dấu hiệu lâm sàng như mệt mỏi bất thường hoặc trí nhớ kém. Kiểm tra nồng độ hemoglobin trong máu qua xét nghiệm y tế cũng là một cách đáng tin cậy. Bạn cũng nên xem xét chế độ ăn uống của mình; thực phẩm giàu sắt như thịt đỏ, đậu, và rau xanh lá đậm là cần thiết. Theo dõi sức khỏe định kỳ và cải thiện chế độ dinh dưỡng sẽ giúp bạn phòng ngừa hiệu quả bệnh thiếu máu.

Trong bài viết hôm nay Bs Mai Hoa sẽ chia sẻ cho mọi người biết rõ về bệnh suy tim. Hãy cùng Bs Mai Hoa theo dõi hết bài viết hôm nay nhé!

1. Thiếu máu tình trạng như thế nào?

Cơ thể con người bao gồm ba loại tế bào máu chính:

• Tế bào bạch cầu: Chúng có vai trò quan trọng trong việc bảo vệ cơ thể chống lại nhiễm trùng.

• Tế bào tiểu cầu: Chúng tham gia vào quá trình đông máu, giúp cầm máu khi có tổn thương.

• Tế bào hồng cầu: Chúng là những tế bào chịu trách nhiệm vận chuyển oxy đến các bộ phận khác nhau trong cơ thể.

Tế bào hồng cầu chứa huyết sắc tố, một loại protein giàu sắt, giúp máu có màu đỏ và hỗ trợ quá trình vận chuyển oxy. Đồng thời, chúng cũng giúp thu hồi carbon dioxide từ các cơ quan để thải ra ngoài qua cơ chế thở.

Những tế bào hồng cầu này được sản xuất liên tục trong tủy xương. Để tạo ra huyết sắc tố và tế bào hồng cầu mới, cơ thể cần cung cấp đầy đủ sắt, vitamin B12, folate và các dưỡng chất thiết yếu khác từ thực phẩm. Khi cơ thể không có đủ tế bào hồng cầu để đáp ứng nhu cầu oxy, tình trạng thiếu máu sẽ xảy ra.

Th.iếu máu có thể biểu hiện ở nhiều dạng khác nhau, với những nguyên nhân từ nhẹ đến nặng, và có thể kéo dài tạm thời hoặc trở thành mãn tính. Vì vậy, nếu bạn gặp triệu chứng của bệnh t.hiếu máu, cần tham khảo ý kiến bác sĩ để được chẩn đoán và điều trị kịp thời, vì đây có thể là triệu chứng của những vấn đề sức khỏe nghiêm trọng hơn.

2. Nguyên nhân gây ra tình trạng thiếu máu

Th.iếu máu thực sự có nhiều dạng và nguyên nhân rất phong phú, nhưng có thể được phân loại thành ba nhóm chính. Đầu tiên là thiếu máu do mất máu, tiếp theo là do sự phá hủy tế bào hồng cầu, và cuối cùng là do giảm sản xuất hồng cầu hoặc sự bất thường trong tế bào hồng cầu.

Thiếu máu có nhiều dạng và nguyên nhân khác nhau, với một số loại phổ biến như sau:

• Thiếu máu viêm: Các bệnh lý như ung thư, HIV/AIDS, viêm khớp dạng thấp, bệnh thận và Crohn có thể ảnh hưởng đến khả năng sản xuất tế bào hồng cầu do tình trạng viêm trong cơ thể.

• Thiếu máu không tái tạo: Đây là tình trạng hiếm gặp, xảy ra khi cơ thể không sản xuất đủ tế bào hồng cầu. Những nguyên nhân phổ biến bao gồm nhiễm trùng, tác dụng phụ từ một số loại thuốc, bệnh tự miễn hoặc tiếp xúc với hóa chất độc hại.

• Thiếu máu bất sản: Các bệnh như bạch cầu và một số rối loạn khác có thể ảnh hưởng đến quá trình sản xuất máu trong tủy xương, dẫn đến tình trạng thiếu máu nghiêm trọng và làm giảm khả năng cung cấp oxy cho cơ thể.

• Thiếu máu do thiếu sắt: Đây là loại thiếu máu phổ biến nhất, xảy ra khi cơ thể không có đủ sắt để tạo huyết sắc tố trong hồng cầu. Tình trạng này thường gặp ở phụ nữ trong chu kỳ kinh nguyệt hoặc những người thường xuyên mất máu.

• Thiếu máu do thiếu vitamin: Cơ thể cần vitamin B12 và folate bên cạnh sắt để sản xuất tế bào hồng cầu khỏe mạnh. Thiếu các vitamin này sẽ làm giảm khả năng tạo hồng cầu, dẫn đến tình trạng thiếu máu.

• Thiếu máu bẩm sinh: Đây là tình trạng di truyền liên quan đến bất thường của hemoglobin, một protein trong hồng cầu. Những người mắc bệnh tan máu bẩm sinh thường gặp tình trạng thiếu máu do việc phá hủy tế bào hồng cầu diễn ra quá mức.

• Thiếu máu hồng cầu hình liềm: Là một bệnh di truyền, thiếu máu hồng cầu hình liềm thường gây ra tình trạng nghiêm trọng hơn so với thiếu máu tán huyết, do biến đổi hemoglobin khiến hồng cầu có hình dạng lưỡi liềm và dẫn đến việc tế bào máu dễ chết hơn, gây thiếu máu mãn tính.

Hiểu biết về các loại thiếu máu và nguyên nhân của chúng rất quan trọng trong việc phát hiện kịp thời và có phương pháp điều trị phù hợp để bảo vệ sức khỏe.

3. Các yếu tố làm tăng nguy cơ thiếu máu

Dưới đây là một số yếu tố chính có thể làm gia tăng nguy cơ mắc bệnh thiếu máu mà mọi người cần lưu ý:

Chế độ ăn uống không đầy đủ: Một trong những nguyên nhân phổ biến nhất gây thiếu máu là thói quen ăn uống thiếu hụt các vitamin và khoáng chất thiết yếu. Cụ thể, khi cơ thể không cung cấp đủ sắt, vitamin B12 và folate, khả năng sản xuất hồng cầu sẽ bị ảnh hưởng, dẫn tới tình trạng thiếu máu.

• Rối loạn tiêu hóa: Những người mắc phải các rối loạn đường ruột như bệnh Crohn hoặc celiac có thể gặp khó khăn trong việc hấp thụ chất dinh dưỡng. Sự bất thường trong chức năng ruột có thể làm giảm khả năng hấp thụ sắt và các vitamin cần thiết, từ đó làm tăng nguy cơ bị thiếu máu.

• Chu kỳ kinh nguyệt: Phụ nữ trong độ tuổi sinh sản, đặc biệt là chưa mãn kinh, có nguy cơ cao mắc thiếu máu hơn so với nam giới và phụ nữ đã qua giai đoạn mãn kinh. Kinh nguyệt có thể dẫn đến mất máu, làm giảm số lượng tế bào hồng cầu trong cơ thể.

• Thời kỳ mang thai: Trong thai kỳ, nếu không được bổ sung đầy đủ vitamin tổng hợp, đặc biệt là axit folic và sắt, nguy cơ thiếu máu sẽ tăng lên. Tình trạng này có thể kéo dài ngay cả sau khi sinh, dẫn đến thiếu máu sau sinh, ảnh hưởng đến sức khỏe của mẹ và em bé.

• Bệnh lý mãn tính: Những căn bệnh như ung thư, suy thận, tiểu đường và các bệnh mãn tính khác có thể góp phần gây ra thiếu máu. Các bệnh này có khả năng dẫn đến giảm sản xuất hoặc gia tăng đào thải hồng cầu. Mặt khác, mất máu mạn tính do vết loét hoặc các vấn đề khác trong cơ thể cũng có thể làm cạn kiệt sắt, dẫn đến tình trạng thiếu máu do thiếu sắt.

• Yếu tố di truyền: Tiền sử gia đình về bệnh thiếu máu di truyền, như thiếu máu hồng cầu hình liềm, cũng có thể làm tăng nguy cơ mắc bệnh. Gen di truyền ảnh hưởng đến cấu trúc và chức năng của hồng cầu.

• Yếu tố khác: Những yếu tố như tiền sử nhiễm trùng, rối loạn máu và bệnh tự miễn dịch có thể làm tăng nguy cơ thiếu máu. Ngoài ra, việc tiêu thụ rượu, tiếp xúc với hóa chất độc hại, và sử dụng một số loại thuốc có thể ảnh hưởng đến khả năng sản xuất hồng cầu và dẫn đến thiếu máu.

• Tuổi tác: Cuối cùng, người trên 65 tuổi có khả năng mắc bệnh thiếu máu cao hơn do sự suy giảm chức năng miễn dịch và khả năng hấp thụ dinh dưỡng theo tuổi tác.

Hiểu rõ về các yếu tố này sẽ giúp mọi người có thể chủ động hơn trong việc phòng ngừa và điều trị bệnh thiếu máu.

4. Triệu chứng của bệnh thiếu máu

Những triệu chứng của thiếu máu có thể đa dạng và thường phản ánh sự kém hiệu quả trong việc vận chuyển oxy, dẫn đến các tác động tiêu cực đến sức khỏe tổng thể.

• Mệt mỏi và yếu ớt:

Đây là triệu chứng điển hình và phổ biến nhất của thiếu máu. Khi không đủ hồng cầu mang oxy, cơ thể không có đủ năng lượng để thực hiện các hoạt động bình thường. Người bệnh thường cảm thấy kiệt sức và không đủ lực để làm việc, ngay cả khi tham gia vào những hoạt động nhẹ.

• Khó thở và nhịp tim nhanh:

Thiếu oxy trong máu có thể dẫn đến khó thở, đặc biệt là khi bệnh nhân gắng sức. Các cơ quan trong cơ thể yêu cầu một lượng oxy nhất định để hoạt động hiệu quả, do vậy, tim sẽ phải làm việc nhiều hơn để bù đắp, dẫn đến nhịp tim nhanh hoặc bất thường.

• Dấu hiệu da nhợt nhạt:

Khi cơ thể thiếu hồng cầu, da có thể trở nên nhợt nhạt do không được cung cấp đủ máu và oxy, điều này làm giảm sức sống của làn da.

• Chóng mặt và vấn đề tập trung:

Thiếu máu có thể gây ra cảm giác chóng mặt, đặc biệt khi thay đổi tư thế, vì não không nhận đủ oxy. Bất thường trong lưu lượng máu cũng có thể làm giảm khả năng tập trung, ảnh hưởng đến công việc và sinh hoạt hàng ngày.

• Các vấn đề tiêu hóa: 

Người mắc thiếu máu cũng có thể gặp phải triệu chứng như đau bụng và cảm giác khó chịu ở dạ dày, do hệ thống tiêu hóa bị ảnh hưởng bởi sự thiếu hụt oxy.

5. Cách phòng ngừa bệnh thiếu máu

Bệnh thiếu máu là một vấn đề sức khỏe thường gặp, và đáng lưu ý rằng có nhiều loại thiếu máu khác nhau mà chúng ta không thể hoàn toàn phòng ngừa được. Tuy nhiên, có một số loại thiếu máu khác, như thiếu máu do thiếu sắt và thiếu vitamin, có thể được ngăn chặn một cách hiệu quả thông qua việc cải thiện chế độ ăn uống hàng ngày. Để bảo vệ sức khỏe của bản thân và giảm nguy cơ mắc phải những loại bệnh này, bạn hãy chú ý đến việc bổ sung nhiều loại thực phẩm giàu vitamin và khoáng chất vào thực đơn hàng ngày.

• Bổ sung sắt: bạn nên bổ sung những loại thực phẩm như thịt bò và các loại thịt khác, đậu lăng, các loại ngũ cốc giàu sắt, rau xanh đậm như cải bó xôi hoặc cải xoăn, và thậm chí là các loại trái cây sấy khô như nho hoặc mơ.

• Folate: Folate cũng là một yếu tố rất quan trọng trong việc phòng ngừa bệnh thiếu máu. Để tăng cường lượng folate trong cơ thể, bạn có thể ăn nhiều trái cây tươi và nước ép trái cây, cùng với các loại rau xanh đậm, đậu xanh, đậu thận, đậu phộng, và cũng không quên các sản phẩm ngũ cốc như bánh mì, ngũ cốc ăn sáng, mì ống và gạo.

• Vitamin B12: Vitamin B12 cũng là một thành phần cần thiết để duy trì nồng độ máu khỏe mạnh. Bạn có thể bổ sung vitamin này thông qua việc tiêu thụ thịt, các sản phẩm từ sữa như sữa chua và phô mai, cũng như các loại ngũ cốc được chứng nhận là giàu vitamin B12. Đậu nành cũng là một lựa chọn tốt để cải thiện lượng vitamin này trong chế độ ăn uống.

• Vitamin C: Cuối cùng, đừng quên rằng vitamin C đóng một vai trò cực kỳ quan trọng trong việc giúp cơ thể hấp thu sắt một cách hiệu quả hơn. Bạn có thể tìm thấy vitamin C trong nhiều loại thực phẩm như trái cây tươi, đặc biệt là nước ép cam, quýt, và các loại rau như ớt, bông cải xanh, cà chua, dưa và dâu tây. Bằng cách kết hợp những thực phẩm giàu vitamin và khoáng chất này vào chế độ ăn uống hàng ngày, bạn có thể bảo vệ sức khỏe của mình và phòng ngừa bệnh thiếu máu một cách hiệu quả nhất.

Thông tin trên giúp mọi người chẩn đoán xem là mình có nằm trong tình trạng đang mắc phải bệnh hay không? Nếu mình có các triệu chứng như trên nên đến bệnh viện để thăm khám và điều trị trực tiếp. 

Hãy theo dõi Bs Mai Hoa để biết thêm những thông tin bổ ích về các vấn đề về sức khỏe nhé! Mọi người còn có câu hỏi thắc mắc nào thì inbox Bs Mai Hoa để được tư vấn trực tiếp.

Liên hệ với Bác sĩ Mai Hoa:

• Nhắn tin: Bs Mai Hoa 
• Facebook:  Bác sĩ Mai Hoa
• Email hợp tác: Bsmaihoa1@gmail.com