6 Nguyên Nhân Gây Tiểu Đường Tuýp 2 Mà Ai Cũng Nên Biết Để Dự Phòng

Bệnh tiểu đường tuýp 2 xảy ra khi các tế bào mỡ, gan và cơ không phản ứng đúng cách với insulin, dẫn đến một tình trạng được gọi là kháng insulin. Hệ quả là glucose không thể đi vào các tế bào để cung cấp năng lượng cho cơ thể, khiến lượng glucose trong máu tăng cao và gây ra hiện tượng huyết áp đường huyết cao.

Vậy bệnh tiểu đường, hay đái tháo đường, là gì mà tỷ lệ người mắc bệnh lại ngày càng tăng nhanh chóng như vậy? Điều này càng đáng lo ngại hơn khi căn bệnh này đang trở thành gánh nặng cho hệ thống y tế tại các quốc gia có thu nhập trung bình và thấp, cũng như ở những quốc gia phát triển. Dự báo rằng đến năm 2030, sẽ có hơn 500 triệu người trên toàn cầu bị ảnh hưởng bởi bệnh đái tháo đường.

Bệnh đái tháo đường, đặc biệt là loại tuýp 2, là nguyên nhân chính dẫn đến các vấn đề nghiêm trọng như mù lòa, cần điều trị bằng phương pháp chạy thận và cắt cụt chi. Ngoài ra, các biến chứng tim mạch liên quan đến bệnh tiểu đường như nhồi máu cơ tim và đột quỵ cũng đứng đầu trong số các nguyên nhân gây tử vong.

Hãy cùng Bs Mai Hoa tìm hiểu rõ hơn về căn bệnh này và tìm ra 6 nguyên nhân gây tiểu đường tuýp 2 qua bài viết chi tiết dưới đây nhé!

1. Bệnh tiểu đường là gì?

Bệnh đái tháo đường, hay tiểu đường, là một tình trạng rối loạn chuyển hóa phức tạp, được đặc trưng bởi sự gia tăng mức đường huyết trong cơ thể. Nguyên nhân chủ yếu của tình trạng này thường liên quan đến sự mất cân bằng nồng độ insulin, có thể do thiếu hụt hoặc sự thừa insulin trong cơ thể.

Insulin là một hormone thiết yếu trong việc vận chuyển glucose từ máu vào tế bào, nơi nó được sử dụng để sản xuất năng lượng. Khi cơ thể không sản xuất đủ insulin, glucose sẽ tích tụ lại trong máu, dẫn đến các vấn đề sức khỏe nghiêm trọng.

Tuy nhiên, nếu bệnh nhân đái tháo đường quản lý tốt lượng đường trong máu và theo dõi thường xuyên, họ có thể duy trì mức đường huyết an toàn, tương đương với những người khỏe mạnh. Dựa vào đặc điểm và diễn biến của bệnh, có nhiều loại đái tháo đường, bao gồm đái tháo đường typ 1, đái tháo đường typ 2, đái tháo đường thứ phát và đái tháo đường thai kỳ.

2. Nguyên nhân gây tiểu đường tuýp 2

Tiểu đường tuýp 2 chủ yếu xảy ra ở người lớn, nhưng ngày nay, một số lượng đáng kể trẻ em và thanh thiếu niên cũng được chẩn đoán mắc bệnh này. Trong trường hợp tiểu đường tuýp 2, cơ thể không có phản ứng bình thường với insulin, một hiện tượng được gọi là kháng insulin. Điều này khiến tuyến tụy phải sản xuất insulin nhiều hơn để cố gắng khắc phục tình trạng này. Dần dần, quá trình này sẽ làm gia tăng lượng đường trong máu.

2.1 Nguyên nhân tiểu đường tuýp 2 do gen

Một trong những yếu tố đáng kể góp phần vào sự phát triển của bệnh đái tháo đường tuýp 2 là di truyền. Nếu có cha mẹ mắc bệnh tiểu đường tuýp 2, bạn có nguy cơ mắc bệnh cao hơn khoảng 30%. Điều này cho thấy rằng gen có thể ảnh hưởng đến khả năng cơ thể trong việc sản xuất hoặc sử dụng insulin một cách hiệu quả.

Hơn nữa, sự tương tác giữa các yếu tố di truyền và môi trường sống cũng có thể làm gia tăng nguy cơ mắc bệnh này lên nhiều lần. Do đó, mặc dù có di truyền từ gia đình, bạn vẫn có thể kiểm soát nguy cơ này thông qua những quyết định lối sống hợp lý, chẳng hạn như duy trì chế độ ăn uống lành mạnh và tập thể dục thường xuyên. Đặc biệt, yếu tố chủng tộc cũng đóng một vai trò không nhỏ, việc này có thể khiến một số nhóm người tinh tế hơn với bệnh tiểu đường tuýp 2.

2.2 Nguyên nhân do chế độ dinh dưỡng “nghèo nàn”

Khi chúng ta nói về chế độ ăn uống nghèo nàn, không chỉ là vấn đề về số lượng thực phẩm tiêu thụ mà còn liên quan đến giá trị dinh dưỡng. Những thực phẩm chứa nhiều đường tinh chế nhưng lại thiếu các dưỡng chất thiết yếu có thể làm tăng nguy cơ mắc bệnh tiểu đường. Ví dụ, các loại bánh ngọt, kẹo, bánh quy, và đồ uống có đường như nước ngọt và nước tăng lực đều có thể gây hại cho sức khỏe.

Việc thường xuyên tiêu thụ những thực phẩm này có thể dẫn đến việc tăng nồng độ insulin trong cơ thể, làm giảm độ nhạy của tế bào đối với insulin. Theo thời gian, điều này có thể dẫn đến đái tháo đường tuýp 2. Để ngăn ngừa bệnh tật, hãy cố gắng bổ sung nhiều rau xanh và trái cây tươi vào khẩu phần ăn của bạn, vì chúng không chỉ cung cấp chất xơ mà còn chứa vitamin và khoáng chất thiết yếu cho sức khỏe.

2.3 Nguyên nhân tiểu đường tuýp 2 do ít vận động

Một nguyên nhân khác góp phần vào sự phát sinh của bệnh tiểu đường tuýp 2 là lối sống thiếu hoạt động thể chất. Khi cơ thể không hoạt động đủ, khả năng kiểm soát lượng đường trong máu sẽ giảm đi đáng kể. Vận động không chỉ giúp cải thiện độ nhạy của insulin mà còn hỗ trợ việc giảm cân, yếu tố nguy cơ chính của bệnh tiểu đường.

Các chuyên gia khuyến cáo rằng mỗi người nên dành ít nhất 150 phút mỗi tuần cho các hoạt động thể dục với cường độ trung bình. Điều này đồng nghĩa với việc bạn nên tập luyện khoảng 30 phút mỗi ngày, tối thiểu 5 ngày trong tuần. Bạn cũng có thể lựa chọn những hoạt động yêu thích, chẳng hạn như đi dạo sau bữa ăn, để giữ cho cơ thể luôn vận động và duy trì sức khỏe tối ưu.

2.4 Do tuổi tác

Mặc dù tuổi tác không phải là nguyên nhân trực tiếp gây ra bệnh đái tháo đường tuýp 2, nhưng điều này lại là một yếu tố nguy cơ quan trọng mà mọi người cần lưu ý. Khi tuổi tác tăng lên, đặc biệt là sau tuổi 50, nguy cơ phát triển bệnh tiểu đường cũng tăng theo.

Lý do nằm ở những thay đổi tự nhiên diễn ra trong cơ thể theo thời gian, nhất là sự thay đổi hormone trong giai đoạn mãn kinh ở phụ nữ, cùng với sự thay đổi trong phân bố của mô cơ và mỡ. Khi mà mô mỡ trở nên chiếm ưu thế, điều này sẽ dễ dàng dẫn đến tình trạng kháng insulin, khiến cơ thể khó khăn hơn trong việc sử dụng insulin một cách hiệu quả.

Điều cần nhớ là, tình trạng đái tháo đường tuýp 2 không chỉ giới hạn ở người lớn tuổi. Thực tế, số ca mắc tiểu đường tuýp 2 đang ngày càng gia tăng ở trẻ em và thanh niên trẻ, điều này cho thấy rằng căn bệnh này không chỉ là vấn đề của riêng người lớn tuổi.

2.5 Thừa cân/béo phì

Một yếu tố khác có liên quan mật thiết đến nguy cơ mắc bệnh tiểu đường tuýp 2 là tình trạng thừa cân hoặc béo phì. Khi cơ thể bạn có lượng mỡ thừa cao, đặc biệt là ở vùng bụng, nguy cơ kháng insulin cũng theo đó mà gia tăng, làm cho bạn dễ có nguy cơ mắc bệnh. Mỡ nội tạng, loại mỡ tích tụ quanh các cơ quan trong ổ bụng, đặc biệt đáng lo ngại, vì nó có thể làm tăng công việc mà cơ thể phải làm để kiểm soát lượng đường trong máu.

Đáng chú ý, nếu vòng eo của phụ nữ vượt quá 90 cm hoặc vòng eo của nam giới trên 101 cm, điều này sẽ làm gia tăng nguy cơ mắc đái tháo đường. Vì vậy, việc theo dõi cân nặng và duy trì một chế độ sống lành mạnh là điều hết sức cần thiết để phòng ngừa bệnh tiểu đường tuýp 2.

2.6 Các nguyên nhân tiểu đường tuýp 2 khác

Ngoài những nguyên nhân di truyền, chế độ ăn uống và trọng lượng cơ thể, bệnh tiểu đường tuýp 2 còn có thể phát sinh từ một số nguyên nhân khác không kém phần quan trọng. Một trong số đó là bệnh đái tháo đường tự miễn ở người trưởng thành. Thực chất, căn bệnh này có thể được xem như một phiên bản của tiểu đường tuýp 1 vì cơ chế hoạt động của nó tương tự, tuy nhiên lại xuất hiện ở những người trên 30 tuổi. Điều này có thể dẫn đến nhầm lẫn trong chẩn đoán, khiến bệnh nhân bị chẩn đoán nhầm là mắc đái tháo đường tuýp 2.

Bên cạnh đó, viêm tụy mạn tính cũng là một nguyên nhân tiềm ẩn gây ra tiểu đường. Tình trạng viêm nhiễm này có thể dẫn đến tổn thương ở tuyến tụy, làm suy giảm khả năng sản xuất insulin. Khi insulin không được sản xuất đủ, điều này sẽ kích thích sự gia tăng lượng glucose trong máu, cuối cùng dẫn đến tăng đường huyết.

Đáng ngạc nhiên là, tiểu đường tuýp 2 có thể được phòng ngừa bằng những biện pháp rất đơn giản, ngay cả những người có nguy cơ thấp. Cụ thể, bạn nên chú ý đến chế độ dinh dưỡng bằng cách ăn uống lành mạnh, kiêng hút thuốc, duy trì cân nặng khỏe mạnh, và quan trọng nhất là kiểm tra sức khỏe định kỳ để theo dõi các chỉ số quan trọng. Những hành động này không chỉ giúp ngăn ngừa tiểu đường mà còn góp phần cải thiện sức khỏe tổng thể của bạn.

Hãy theo dõi Bs Mai Hoa để biết thêm những thông tin bổ ích về các vấn đề về sức khỏe nhé! Mọi người còn có câu hỏi thắc mắc nào thì inbox Bs Mai Hoa để được tư vấn trực tiếp.

Liên hệ với Bác sĩ Mai Hoa:

• Nhắn tin: Bs Mai Hoa 
• Facebook:  Bác sĩ Mai Hoa
• Email hợp tác: Bsmaihoa1@gmail.com